+7 (7172) 21 04 54 
proin.kz@mail.ru 
Басқа
Жұмыс уақытынан тыс мезгілде мұғалімдерді кезекшілікке тұруға міндеттеуге жұмыс берушінің құқығы жоқ. ҚР «Педагог мәртебесі туралы» заңының 6-бабы 2-тармағы 1)-тармағында - педагогты оның кәсіби міндеттеріне байланысты емес жұмыс түрлеріне тартуға жол берілмейтіндігі туралы нақты көрсетілген. Сонымен қатар, осы баптың 2-тармағының талаптарын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкелетіндігі көзделген.
Кәсіби міндеттеріне қатысы жоқ жұмыс түрлеріне тарту мәжбүрлі еңбек болып саналады.
ҚР Конституция бойынша мәжбүрлі еңбекке тыйым салынған. ҚР Конституциясының 24-бабы 1-тармағына сәйкес «Әркімнің еңбек ету бостандығына, қызмет пен кәсіп түрін еркін таңдауына құқығы бар. Еріксіз еңбекке соттың үкімі бойынша не төтенше жағдайда немесе соғыс жағдайында ғана жол беріледі».
Сондықтан да, жұмыс берушінің түрлі кезекшіліктерге немесе басқа да кәсіби міндеттеріне байланысты емес жұмыс түрлеріне педагогтарды тартуға кұқығы жоқ.
МҰҒАЛІМДЕР МЕН ЖҰМЫС БЕРУШІЛЕР БІЛУІ МАҢЫЗДЫ! Сабақтар арасында берілетін қысқаша үзілістер жұмыс уақыты болып табылатындықтан, жұмыс берушінің бекітілген кестеге сәйкес мұғалімдердің кезекшілігін ұйымдастыруға құқығы бар. Мұғалімдердің кезекшілігі сабақ басталардан 20 минут бұрын басталуы керек және ол аяқталғаннан кейін 20 минуттан аспауы тиіс.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 20-бабы 2-тармағына сәйкес әркімнің заң жүзінде тыйым салынбаған кез келген тәсілмен еркін ақпарат алуға және таратуға құқығы бар. Демек, қандай бұқаралық ақпарат құралдарынан ақпарат алатынын азаматтар өздері анықтайды.
«Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 14-бабы 1-тармағына сәйкес бұқаралық ақпарат құралдарының өнімін таратуды меншік иесінің шешімі бойынша оның өзі, не шарт негізінде немесе өзге де заңды негіздерде редакция, баспагер, сондай-ақ ұйымдар мен азаматтар жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 2-бабы 2-тармағында азаматтар мен заңды тұлғалар өздерiнiң азаматтық құқықтарына өз еркiмен және өз мүддесiн көздей отырып ие болады, оларды жүзеге асырады, сондай-ақ егер заңнамалық актілерде өзгеше белгіленбесе, құқықтарынан бас тартады. Олар шарт негiзiнде өздерiнiң құқықтары мен мiндеттерiн анықтауда және оның заңнамаға қайшы келмейтін кез келген талаптарын белгiлеуде ерiктi екені көрсетілген.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 380-бабы 1-тармағында шарт еркіндігі принципінің мазмұны нақтыланған, яғни азаматтар және заңды тұлғалар шарт жасасуға ерiктi. Осы Кодексте, заң құжаттарында немесе өз еркiмен қабылдаған мiндеттемеде шарт жасасу мiндетi көзделген жағдайларды қоспағанда, шарт жасасуға мәжбүр етуге жол берiлмейдi.
Сонымен, белгілі бір газеттерге жазылымды азаматтарға рәсімдеу міндетті болуы үшін, мұндай міндетті қандай да бір тиісті заңнамалық актімен бекіту қажет. Ол кезде, Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 399-бабына сәйкес басылымға жазылуды шартты түрде міндеттеуге мүмкіндік туындайтын еді. Алайда, басылымға жазылу міндеттемесі ешқайда бекітілмеген. Сонымен қатар, ол жоғарыда келтірілген ақпараттарды алу еркіндігінің нормаларына анық қарама-қайшы келер еді.
Сондықтан да, мемлекеттік мекемелердің, кәсіпорындар немесе жеке меншіктегі ұйымдардың қызметкерлері болсын бұқаралық ақпараттық құралдардың қандай да бір басылымына мәжбүрлі түрде жаздыруға құқықтық негіздер жоқ.
Педагог қызметкерлерді мәжбүрлі түрде газет-журналға жаздыру жағдайлары жиі орын алатындықтан, олар үшін қосымша қорғау тетігі пайда болды. ҚР «Педагог мәртебесі туралы» заңының 6-бабының 2-тармағы, 4-тармақшасына сәйкес, педагогке тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алу бойынша міндетті жүктеуге жол берілмейді.
Бұл норманы бұзғаны үшін кінәлі тұлғалар «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» ҚР Кодексінің 409-бабының 7-3 тармағына сәйкес әкімшілік жауапкершілікке тартылады.
Мәжбүрлі түрде басылымға жазылудан бас тартқаны үшін жұмыс беруші қолданған кез келген санкцияға шағым жасалуы мүмкін.
Қазақстандық салалық білім және ғылым қызметкерлерінің кәсіптік одағына ұлттық халық санағына педагогтар жұмылдырылып жатуына байланысты көптеген шағымдар мен сұрақтар түсуде. Осыған байланысты төмендегідей түсіндірмемізді жариялаймыз.
ҚР «Педагог мәртебесі туралы» Заңының 6-бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес, ПЕДАГОГ КӘСІБИ ҚЫЗМЕТТІ ЖҮЗЕГЕ АСЫРҒАН КЕЗДЕ, Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, ОНЫ КӘСІБИ МІНДЕТТЕРМЕН БАЙЛАНЫСТЫ ЕМЕС ЖҰМЫС ТҮРЛЕРІНЕ ТАРТУҒА ЖОЛ БЕРІЛМЕЙТІНІН НАЗАРҒА АЛҒАН ЖӨН.
2021 жылғы 1 – 30 қазан аралығында Қазақстан Республикасы халқының ұлттық санағын өткізіу «2020 жылы Қазақстан Республикасы халқының ұлттық санағын өткізу туралы» ҚР Үкіметінің 2019 жылғы 19 маусымдағы № 419 Қаулысымен бекітілген 2021 жылы Қазақстан Республикасы халқының ұлттық санағын өткізу жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес, САНАҚ ПЕРСОНАЛЫН ІРІКТЕУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ҚР ҰЛТТЫҚ ЭКОНОМИКА МИНИСТРЛІГІ МЕН ҚР ҰЛТТЫҚ ЭКОНОМИКА МИНИСТРЛІГІНІҢ СТАТИСТИКА КОМИТЕТІ АУМАҚТЫҚ ОРГАНДАРЫНА ЖҮКТЕЛГЕН.
Қаулының нормаларын жүзеге асыру мақсатында, санақ персоналын іріктеу және оқыту жөніндегі Ұлттық статистика бюросының ресми мәліметі бойынша Ұлттық халық санағына тартылғандардың саны 32 МЫҢ АДАМ.
АРНАЙЫ ПЕДАГОГТАРДЫ ЖҰМЫСҚА ТАРТУ КӨЗДЕЛМЕГЕН! Бірақ, педагог жұмысынан бос болса немесе еңбек демалысында жүрсе, онда ол халық санағын өткізуге қатысуға және сол үшін еңбекақы алуға құқылы. Заңмен шектеу қойылмаған.
ОҚУ ПРОЦЕСІ КЕЗІНДЕ АҚЫ ТӨЛЕМЕЙ ЖӘНЕ МҰҒАЛІМНІҢ КЕЛІСІМІНСІЗ КӘСІБИ МІНДЕТТЕРМЕН БАЙЛАНЫСТЫ ЕМЕС ЖҰМЫС ТҮРЛЕРІНЕ ТАРТУҒА ҚАТАҢ ТЫЙЫМ САЛЫНАДЫ.
ПЕДАГОГТАРДЫ КӘСІБИ ҚЫЗМЕТІНЕ ТӘН ЕМЕС ЖҰМЫСТАРҒА ТАРТҚАН ЛАУАЗЫМДЫ ТҰЛҒАНЫҢ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҒЫ АНЫҚТАЛЫП, ОЛ ӨЗ КІНӘСІН МОЙЫНДАСА, ОҒАН БІРІНШІ ЕСКЕРТУ ЖАСАЛАДЫ.
ҚАЙТАЛАП ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚҚА ЖОЛ БЕРГЕН ЛАУАЗЫМДЫ ТҰЛҒАҒА ҚАТЫСТЫ ӘКІМШІЛІК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚ ТУРАЛЫ ХАТТАМА ЖАСАЛЫП, 20-ДАН 120 АЕК ДЕЙІН МӨЛШЕРДЕ ӘКІМШІЛІК АЙЫППҰЛ САЛЫНАДЫ.
МІНДЕТТІ МЕДИЦИНАЛЫҚ ТЕКСЕРУДЕН ӨТУ ТУРАЛЫ. МІНДЕТТІ МЕДИЦИНАЛЫҚ ҚАРАП-ТЕКСЕРУДІҢ ТӘРТІБІ МЕН ШАРТЫ.
Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 7 шiлдедегi № 360-VI ҚРЗ «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Кодексiне сәйкес, азаматтар медициналық тексеруден өтуге міндетті.
Медициналық қарап-тексеру – бұл денсаулықты қалыптастыруға және нығайтуға, аурулардың, оның ішінде кәсіптік аурулардың, уланулардың, жазатайым оқиғалардың таралуын анықтауға және олардың алдын алуға, сондай-ақ қандай да бір шаруашылық және (немесе) өндірістік қызметті жүзеге асыратын ұйымдар қызметкерлерінің, адамдардың еңбек қауіпсіздігін және денсаулығын қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған уақтылы медициналық зерттеп-қарау.
Медициналық тексерулердің түрлері:
Медициналық тексерулер міндетті және профилактикалық болып табылады.
Міндетті медициналық қарап-тексерулер келесі түрлерге бөлінеді:
алдын ала міндетті медициналық тексерулеркәсіп немесе оқу бойынша міндеттерді орындауға жарамдылығын анықтау, сондай-ақ жалпы, кәсіптік аурулардың алдын алу және инфекциялық және паразиттік ауруларды таратпау мақсатында жұмысқа немесе оқуға түсу кезінде жүргізіледі;
мерзімді міндетті медициналық тексерулержұмыс істеушілердің денсаулық жағдайына динамикалық бақылауды қамтамасыз ету, аурулардың бастапқы белгілерін уақтылы анықтау, жалпы, кәсіптік аурулардың алдын алу және инфекциялық және паразиттік ауруларды таратпау мақсатында жүргізіледі.
ҚР Еңбек кодексінің 125-б. (әрі қарай-Кодекс) негізінде жұмыскерлердің жұмыс берушінің қаражаты есебінен мерзімдік медициналық қарап-тексеруден өткен уақытта жұмыс орны мен орташа жалақысы сақталады.
Кодекстің181-б. 2-т. 3)т. сәйкесжұмыскер міндетті алдын алажәнемерзімдікмедициналық қарап-тексерулерден, сондай-ақ, ауысым алдындағы және өзге де медициналық куәландырудан өтуге міндетті.
Кодекстің 182-б.1-т.4)т. сәйкесжұмыс берушіжұмыскерлерді Қазақстан Республикасының заңнамасында немесе жұмыс берушінің актісінде көзделген жағдайларда профилактикалық медициналық қарап-тексеруге өз қаражаты есебінен жіберуге құқығы бар.
Кодекстің 185-б. 1-т. сәйкес жұмыс беруші ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жұмыскерлерді Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мерзімдік медициналық қарап-тексеруден және зерттеп-қараудан өткізуді меншікті қаражаты есебінен ұйымдастыруға міндетті.
Кодекстің 32-б. 1-т. 5)т. сәйкес еңбек шартын жасасу үшін құжаттар тізіміне алдын ала медициналық куәландырудан өткені туралы құжат талап етіледі.
Кодекстің 32-б 6-т. сәйкес заңнамада көзделген жағдайларды қоспағанда, жұмыс берушінің қызметкерден Кодексте көзделмеген құжаттарды талап етуге құқығы жоқ.
МІНДЕТТІ МЕДИЦИНАЛЫҚ ҚАРАП-ТЕКСЕРУДІҢ ТӘРТІБІ МЕН ШАРТЫ
Жеке медициналық кітапша - міндетті медициналық қарап-тексерудің нәтижелері енгізіліп және жұмысқа жіберілу туралы белгі қойылатын дербес құжат болып табылады.
Жеке медициналық кітапшаларға жұмысқа жіберу белгісі қойылған соң жұмыс істеуге рұқсат етіледі.
Жеке медициналық кітапшаны беруді медициналық қызметке лицензиясы бар ұйым жүзеге асырады.
Міндетті медициналық тексеріп-қарауларды жүзеге асыратын ұйым басшысының бұйрығымен міндетті медициналық тексеріп-қараулар және зертханалық зерттеулер нәтижелері бойынша жеке медициналық кітапшаны есепке алу, жүргізу және беруге жауапты тұлға терапевт дәрігер тағайындалады.
Жеке медициналық кітапшада жұмысқа жіберу мерзімі, маманның Т.А.Ә. мен қолы және денсаулық сақтау субъектісінің мөрі (бар болса) көрсетіледі.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 19 қаңтардағы №44 бұйрығымен бектілген Мемлекеттік білім беру ұйымдарының кітапханалар қорын қалыптастыру, пайдалану және сақтау бойынша Қағидасының 74 және 76-тармақтарғына сәйкес, мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің кітапханаларында оқулықтар жыл сайын бірінші тамыздан оқу сабақтары басталғанға дейін кешіктірілмей беріледі. Оқулықтар тиісті пәнді зерделеу мерзіміне – оқу жылының соңында міндетті түрде қайта тіркелу кезінде оқу жылына немесе бірнеше жылға беріледі.
Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің кітапханаларында бірінші-төртінші сынып оқушыларына оқулықтарды беруді және олардың уақтылы қайтаруын мұғалімдер, бесінші-он бірінші (он екінші) сынып оқушыларына - сынып жетекшілері немесе тиісті пән мұғалімдері жүзеге асырады.
Алынған әрбір оқулық үшін орта және ересек жастағы оқушы кітап формулярына қол қояды, оны кітапханашыға өткізеді. Берілген оқулықтар жазбасы бар кітап формулярлары оқушылардың оқырман формулярларында сақталады.
Оқу жылының соңында оқулықтар мектеп кітапханасына қайтарылған кезде кітапханашылар сынып жетекшілерімен және пән мұғалімдерімен бірлесіп, қайтарылатын оқулықты қарап шығады, оның күйін бағалайды, оқулықтың осыған арналған жеріне тиісті белгі жасайды. Қажет болған жағдайда оқушыларды қатыстыра отырып, оқулықтарды жөндеу және оқулықтардың кітапхана қорын кезекті беруге дайындау жұмысын ұйымдастырады.
Жоғарыда айтылғандарға байланысты оқулықтарды беруді және уақытылы қайтаруды мұғалімдер, бесінші-он бірінші (он екі) сынып оқушыларына - сынып жетекшілері немесе тиісті пән бойынша мұғалімдер жүзеге асырады.
ҚР Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 29 қаңтардағы №123 бұйрығымен бекітілген Білім және ғылым саласындағы азаматтық қызметшілер лауазымдары Тізілімімен, жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын, біліктілігі жоғары деңгейлі педагогтар, педагог-психологтар лауазымдары В2 блогына, 1-4 сатысына жатады. Біліктілігі жоғары деңгейлі тәрбиешілер В3 блогының 1-4 сатысына жатады. Тізілімдемеде көрсетілген лауазымдары орналастыруға қарап, тәрбиешілердің жалақысын есептеу кезінде, азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне (жұмысшыларды қоспағанда) функционалдық блоктар бойынша лауазымдық айлықтарын есептеу үшін мәні бойынша аз коэффициент қолданылады.
ҚР Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы №1193 «Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы» қаулысымен бекітілген арнайы мемлекеттік білім беру ұйымдарындағы еңбекақы төлеудің қолданыстағы жүйесі қызметкерлердің әрбір жеке топтары мен санаттары бойынша жалақы шамасын дифференциялау, есептеу және реттеуді жүзеге асыруды қамтамасыз ететін жиынтықта өзара байланысты ережелер мен нормалар кешенінен тұрады. Еңбекақы төлеу жүйесі еңбек процесін ұйымдастыру мен оның өту күрделілігі деңгейін, сондай-ақ қызметкердің білім деңгейі, біліктілігінің, тәжірибесі мен өтілінің өндірістің дәрежесі сияқты маңызды еңбек сипаттамаларын ескеруді талап етеді.
Осы принциптер мен талаптар білім және ғылым саласындағы азаматтық қызметшілер лауазымдарының Тізіліміне негіз болды.
Оқу бағдарламаларын іске асыратын педагогтар, басқа санаттағы қызметкерлерге қарағанда уақыттарын айтарлықтай көп бөлігін сабаққа дайындалуға жұмсайтыны анық. Олардың міндетіне: күнтізбелік және сабақтық жоспарларды әзірлеу, дидактикалық материалдарды дайындау, оқушылардың жазбаша жұмыстарын тексеру, өткізілетін сабақ тақырыбы бойынша жаңа ақпарат іздеу және т.б. жатады. Сабақ беру барысында мұғалімдер, оқытушылар психоэмоционалдық жайтты бастарынан өткереді. Сабақ берумен қатар, оларға білім алушыларды тәрбилеу жөнінде міндеттер жүктеледі. Жалпы орта білім беру жүйесіндегі мұғалім балаларды оқыту мен тәрбиелеуде маңызды рөл атқаратындықтан, негізгі тұлға болып табылады. Оның еңбегі өте күрделі, жұмыстануды талап етеді.
Арнайы білім беру ұйымдары тәрбиешілерінің жұмыс ауысымына дайындалуға уақыт шығындары мұғалімге, оқытушыға қарағанда айтарлықтай төмен екені анық.
ҚР Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 11 мамырдағы №192 бұйрығымен бекітілген педагогтерге біліктілік санаттарын беру (растау) Қағидаларының 18-тармағына сәйкес біліктілік санаты педагогтардың өтініші негізінде, бірақ келесі жағдайларда үш жылдан аспайтын мерзімге ұзартылады:
1) «Әлеуметтік мәні бар аурулардың және айналадағылар үшін қауіп төндіретін аурулардың тізбесін бекіту туралы» ҚР Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 21 мамырдағы № 367 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11512 болып тіркелген) бекітілген әлеуметтік мәні бар аурулардың және айналадағылар үшін қауіп төндіретін аурулардың тізбесіне сәйкес педагогтің уақытша еңбекке жарамсыздығы;
2) жүктілікке және босануға, бала күтіміне байланысты демалыста болу;
3) Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде қызметтік іссапарда, мамандығы бойынша оқуда (тағылымдамада) болу;
4) біліктілік санаты берілген лауазымдағы жұмысты тоқтату себептеріне қарамастан қайта бастау;
5) Қазақстан Республикасының шегінде жұмыс орнын ауыстыру;
6) білімі, еңбек өтілі және біліктілік санатын растайтын құжаттары болған жағдайда жақын және алыс шетелдерден Қазақстан Республикасына келген адамдардың педагогикалық қызметті жүзеге асыруы;
7) білім беру саласындағы уәкілетті органнан, білім беруді басқару органдарынан, әдістемелік кабинеттерден, біліктілікті арттыру институттарынан білім беру ұйымдарына ауысу.
Бізге берілген түсіндірулер бойынша, аталған қызметкер МЖМБС сай оқу жоспары бойынша сабақ бермейді, соған орай оның лауазымы В3 санаты бойынша ақы төленетін «логопед» ретінде айқындалады делінген?
«Мұғалім-логопед» мамандығы мамандандырылған білім беру ұйымдарының штаттарына енгізіледі.
Жалпы типтегі жалпы білім беретін мектептерде логопедтер жұмыс істейді. Мамандарды жинақтаудың мұндай тәсілі білім саласы қызметкерлерінің үлгілік біліктілік сипаттамаларымен негізделген.
Жалпы типтегі жалпы білім беретін мектептің біліктілігі жоғары деңгейлі логопеді, ҚР Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 29 қаңтардағы №123 бұйрығымен бекітілген Білім және ғылым саласындағы азаматтық қызметшілер лауазымдары Тізілімінің В3 буынына жатады.
ҚР Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 11 мамырдағы «Педагогикалық әдептің кейбір мәселелері туралы» №190 бұйрығының 6-тармағына сәйкес Кеңес төрағадан, хатшы мен басқа да Кеңес мүшелерінен тұрады.
Кеңес мүшелерінің саны тақ болуы және 7 адамнан кем болмауы тиіс (Кеңес хатшысын есептемегенде). Осыған орай, білім беру ұйымдарында бес педагогтан тұратын Кеңес құрылмайды.
ҚР Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 29 қаңтардағы №123 бұйрығымен бекітілген Білім және ғылым саласындағы азаматтық қызметшілер лауазымдары Tізіліміне сәйкес облыстық маңызы бар, республикалық маңызы бар қала, астана балалар мен жасөспірімдер шығармашылық Үйінің бөлім меңгерушілерінің лауазымдары А3 буынының 2 сатысына (Облыстық, республикалық маңызы бар, астана ММ және МҚК бөлім басшысы (меңгерушісі) А3-2) жатады.
ҚР Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 29 қаңтардағы №123 бұйрығымен бекітілген Білім және ғылым саласындағы азаматтық қызметшілер лауазымдары Тізіліміне сәйкес аудандық (қалалық), облыстық маңызы бар қалалардың Балалар мен жасөспірімдер шығармашылық Үйінің бөлім меңгерушілері А3 буынының 3 сатысына (Аудандық (қалалық), облыстық маңызы бар қалалардың ММ және МҚК бөлім басшысы А3-3) жатады.
