2023 жылдан кімдер декларация тапсыруы тиіс.
ҚР Салық кодексінің 630-бабы 1-тармағына сәйкес 2023 жылғы 1 қаңтардан мемлекеттік мекемелердің қызметкерлері мен олардың жұбайлары, сондай-ақ квазимемлекеттік сектор субъектілерінің қызметкерлері мен олардың жұбайлары салық органдарына кірістер мен мүлкі туралы декларация тапсыруға міндетті болады.
ҚР Азаматтық кодексінің 105- бабы, 2- тармағына сәйкес ҚР Конституциясы және Қазақстан Республикасының заңдары немесе ҚР Президентiнiң, ҚР Үкiметiнiң және жергілікті атқарушы органдарының және егер Қазақстан Республикасының заңдарында қосымша қаржыландыру көздерi белгiленбесе, бюджет немесе ҚР Ұлттық Банкiнің бюджетi есебiнен ғана ұсталатын мекеме - мемлекеттiк мекеме болып танылады.
ҚР Бюджеттік кодексінің 3-бабы 1-тармағының 31)-тармақшасына сәйкес квазимемлекеттік сектор субъектілері – мемлекеттік кәсіпорындар, жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер (ЖШС), акционерлік қоғамдар (АҚ), оның ішінде мемлекет құрылтайшысы, қатысушысы немесе акционері болып табылатын ұлттық басқарушы холдингтер, ұлттық холдингтер, ұлттық компаниялар, сондай-ақ еншілес, тәуелді және Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне бойынша олармен үлестес болып табылатын өзге де заңды тұлғалар.
Мемлекеттiк мекеме және квазимемлекеттік сектор субъектілерінің қызметкерлеріне лауазымына қарамастан барлық қызметкерлер жатады.
ҚР Қаржы министрінің 2018 жылғы 21 маусымдағы №617 бұйрығымен бекітілген Жеке тұлғаның активтері мен міндеттемелері туралы декларация нысанына және оны жасау қағидаларына сәйкес (https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1800017163), бірінші жылы жалпыға бірдей декларациялау жүйесіне кірген сәттен бастап, барлық көрсетілген санаттағы тұлғалар 250.00 нысанында активтер мен міндеттемелер туралы декларацияны ұсынуы қажет.
Бірінші декларацияны «кіріс декларациясы» деп аталады, өйткені ол жалпыға бірдей декларациялау жүйесіне кіру кезіндегі мүлік пен міндеттемелер туралы барлық мәліметтерді көрсетеді.
Декларация 250.00 нысаны жалпыға бірдей декларациялау жүйесіне енгізілген күнге дейін жинақталған активтер мен міндеттемелерді есепке алуға арналған. 2023 жылдың 1 қаңтарынан декларацияны тапсыруы қажет тұлғалар, 2022 жылдың 31 желтоқсанындағы барлық ақпаратты көрсету қажет. Яғни, біз кіріс декларациясында өмір бойы сатып алынған мүлік пен міндеттемелерді жариялауымыз керек.
250.00 нысандағы активтер мен міндеттемелер туралы декларация келесі мәліттер көрсетуге арналған:
1. Қазақстан Республикасынан тыс жерлердегі мүлік:
жылжымайтын мүлік, жер учаскелері және (немесе) жер үлестері, әуе және теңіз кемелері, ішкі суда жүзетін кемелер, "өзен-теңіз" жүзетін кемелер;
көлік құралдары, арнайы техника және (немесе) тіркемелер;
шетелдік банктердегі банктік шоттардағы ақша Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде, барлық банк салымдары бойынша республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және есепті салық кезеңінің 31 желтоқсанында қолданыста болған АЕК 1000 еселенген мөлшерінен жиынтық асатын сомада;
Қазақстан Республикасынан тыс жерде құрылған заңды тұлғаның жарғылық капиталына қатысу үлесі.
2. Қазақстан Республикасындағы да, одан тысқары да мүлік:
тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы шарт бойынша тұрғын ғимараттағы үлесі;
бағалы қағаздар, туынды қаржы құралдары (орындалуы базалық активті сатып алу немесе өткізу жолымен жүзеге асырылатын туынды қаржы құралдарын қоспағанда);
инвестициялық алтын;
зияткерлік меншік объектілері, авторлық құқық;
республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және жеке тұлғаның активтері мен міндеттемелері туралы декларация табыс етілген жылдың алдындағы жылдың 31 желтоқсанында қолданыста болатын АЕК 10000 еселенген мөлшерінен аспайтын сомада көрсетілетін қолма-қол ақша;
банктерге және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға берешекті қоспағанда, міндеттеменің немесе талаптың туындауына негіз болып табылатын нотариат куәландырған (куәландырылған) шарт немесе өзге құжат болған кезде жеке тұлғаның жеке тұлға алдындағы берешегі (дебиторлық берешек) және (немесе) жеке тұлғаның басқа тұлғалар алдындағы берешегі (кредиторлық берешек) ҚР банктер және банк қызметі туралы заңнамасымен;
жеке тұлғаның қалауы бойынша бағалаушы мен салық төлеуші арасындағы шарт бойынша жүргізілген бағалау туралы есепте айқындалған құн болған кезде, осы мүліктің бірлігі үшін республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және есепті салық кезеңінің 31 желтоқсанында қолданыста болған АЕК 1000 еселенген мөлшерінен асқан жағдайда, басқа мүлік көрсетілуі мүмкін ҚР бағалау қызметі туралы заңнамасына сәйкес. Басқа мүлікке мемлекеттік немесе өзге тіркеуге жататын мүлік, сондай-ақ құқықтар және (немесе) мәмілелер мемлекеттік немесе өзге тіркеуге жататын мүлік жатпайды.
3. Сенімгерлік басқаруға берілген мүлік.
Қазақстанда тіркелген жылжымалы және жылжымайтын мүліктер:
гараждар, жер учаскелері, саяжайлар, үйлер, тіркемелер, машиналар, Қазақстанда орналасқан банктік шоттар бұл декларацияда көрсетілмейді, өйткені бұл мәліметтер уәкілетті органдарда бар.
Шет мемлекетте тіркелген мүлік ғана декларациялауға жатады. Мысалы, егер шетелдік банкте шот болса және ол АЕК-тен 1000 есе асып кетсе, бұл туралы декларацияда көрсету керек. Егер қаражат үш миллион теңгеден (1000 АЕК) аз болса – оны көрсетпеуге болады.
Ол не үшін?
Егер бірінші жылы салық төлеушілер 250.00 нысаны бойынша декларация тапсырса, келесі жылдары салық төлеушілер 270.00 нысаны бойынша декларация тапсырады.
Кейіннен «кіріс» декларациясында көрсетілген мүлік пен қаражат туралы ақпарат ірі сатып алу немесе транзакция үшін растау бола алады.
Білу маңызды! 250.00 нысандағы декларация бастапқы декларация болып табылады. Онда сіздің бар барлық мүлік пен ақшаларыңыз жазылуы керек. Бұл деректерден болашақта шығады. Мысалы, көлік сатып алғанда мемлекет сұрауы мүмкін: сіз қандай ақшаға сатып алдыңыз, оны қайдан алдыңыз? Ал қазір растайтын болсаңыз, бірінші декларацияны тапсырған кезде сізде осындай сомаға тіркелген мүлкіңіз болса, онда бұл ақшаның қайдан шыққанын дәлелдей аласыз. Егер азамат ақшаның қайдан шыққанын дәлелдей алмаса, онда соманың 10 пайызын төлеуге тура келеді. Егер 250.00 нысанындағы декларация жалпыға бірдей декларациялау жүйесіне енгізілген күнгі жағдай бойынша барлық активтер мен міндеттемелерді есепке алуға арналған болса, онда өткен күнтізбелік жылдағы мәліметтер 270.00 нысаны бойынша декларацияда көрсетілуі тиіс. Онда өткен жылы нені сатып алғанын және нені иеліктен айырғанын көрсетуі керек.
Активтер мен міндеттер туралы декларацияны тапсыру мерзімі:
Кірістері мен мүлкі туралы декларация тұрғылықты (болатын) жері бойынша, екінші кезеңдегі жеке тұлғалар үшін кірістері мен мүлкі туралы декларацияны ұсыну мерзімі бойынша ұсынылады:
қағаз нұсқада ұсынылған жағдайда – есепті күнтізбелік жылдан кейінгі жылдың 15 шілдесінен кешіктірмей (2023 жылғы 15 шілдеге дейін);
электрондық түрде ұсынылған жағдайда – есепті күнтізбелік жылдан кейінгі жылдың 15 қыркүйегінен кешіктірмей (2023 жылғы 15 қыркүйекке дейін) ұсынады.
Ескеру керек! Егер Сіз кіріс декларациясын тапсырсаңыз және онда кейбір мүлікті көрсетуді ұмытып қалсаңыз, қосымша декларацияны жіберуге болады. Алдағы үш жыл ішінде өзгертулерге рұқсат етіледі.
ҚР Салық кодексінің 48-бабының 2-тармағына сәйкес талап қою мерзімінің ішінде (3 жыл) жеке тұлғалар, өзгерістер мен толықтырулар жататын салық кезеңі үшін бұрын табыс етілген салық есептілігіне өзгерістер мен толықтырулар енгізуге құқылы.
Активтер мен міндеттемелер туралы декларацияны ұсыну тәсілдері:
Кірістер мен мүлік туралы декларацияны «Салық төлеушінің кабинеті» (kgd.gov.kz), "Электрондық үкімет" порталы, eSalyq Аzamat қосымшасын рәсімдеуге, eGov mobile мобильді қосымшасы, сондай-ақ Мемлекеттік кірістер органдарына келу тәртібінде қағаз тасығышта құқығы бар, ХҚКО-ға және пошта арқылы келу тәртібімен қағаз жеткізгіште.
«Электрондық үкімет» порталы мысалында қадамдық іс-қимыл (egov.kz):
1. «Онлайн қызметтер бір тізімде» батырмасын басыңыз.
2. «Кеден және салықтар» бөлімшесіне басыңыз, әрі қарай «салық салу» оның ішінде «Салық есептілігін қабылдау (250.00 нысан)» кіріңіз.
3. Порталда авторизациядан өтіп "Онлайн сұратым" батырмасын басыңыз.
4. Жеке тұлғаның активтері мен міндеттемелері туралы декларацияны тексеріп толтырыңыз (250.00 нысан).
5. Өтінімге электрондық цифрлық қолтаңбамен (ЭЦҚ) қол қойыңыз.
6. Жеке кабинетте ("Қызметтерді алу тарихы" бөлімінде) көрсетілген уақыт ішінде келіп түсетін сіздің өтініміңізді өңдеу туралы хабарламамен танысыңыз.
Активтер мен міндеттемелер туралы декларацияны қайда тапсыру керек:
Жеке тұлғалар (жеке кәсіпкерлер және жеке практикамен айналысатын адамдарды, мысалы, мемлекеттік қызметкердің жұбайын қоспағанда) тұрғылықты жері бойынша декларация тапсырады.
Егер Сіз декларацияны тапсырмасаңыз не болады?
ҚР «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Кодексінің 272-бабына және 275-бабы 2- тармағына сәйкес декларацияны ұсынбағаны үшін әкімшілік жауапкершілік қарастырылған. Бірінші рет-ескерту, ал екінші рет салық салушылар декларацияны ұсынбағаны үшін 15 АЕК, бұдан басқа, салық салу объектілерін жасыру кезінде төленбеген салықтар сомасының екі жүз пайызы мөлшерінде және егер мұндай бұзушылық қайталанса, үш жүз пайыз мөлшерінде айыппұл көзделген.
ҚР шегінен тыс жерде меншік құқығында мүліктің болуы туралы ақпаратты жасырған, сондай-ақ ҚР шегінен тыс орналасқан шетелдік банктерде ақшасы бар жеке тұлғалар 100 АЕК мөлшерінде айыппұл төлейді.