Халықаралық конференция: «Қазақстан, Орталық Азия мен Шығыс Еуропадағы негізгі еңбек құқықтары және білім беру қызметкерлерінің болашақ лайықты еңбегін қамтамасыз етудегі халықаралық кәсіподақ қозғалысының міндеттері
2022 жылдың 13-14 қазан күндері Елордада Халықаралық еңбек ұйымының (ХЕҰ) бастамасымен Еуропалық білім беру кәсіподақтары комитетінің (БҚПҰ) қолдауымен «Қазақстан, Орталық Азия мен Шығыс Еуропадағы негізгі еңбек құқықтары және білім беру қызметкерлерінің болашақ лайықты еңбегін қамтамасыз етудегі халықаралық кәсіподақ қозғалысының міндеттері» тақырыбында халықаралық конференция өтті.
Конференция Қазақстандық салалық білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының кәсіполдақ активімен, Әзербайжан, Армения, Грузия, Қырғызстан, Молдова, Моңғолия, Тәжікстан, Өзбекстан елдерінің кәсіподақтарының өкілдерімен өткізілді.
Конференция жұмысына Қазақстан Республикасы Кәсіподақтар федерациясының төрағасы С.Т. Дәулеталин, ХЕҰ өкілі Гоча Александрия, БКЕК басшылары Ларри Фланаган мен Сюзан Флокен қатысты.
Конференцияға қатысушылардың алдында Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Кеңесшісі Б.А. Асылова, Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігінің бірінші вице-министрі Ш. Каринова, Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің өкілі Е. Әмірбекұлы сөз сөйледі.
Конференция жұмысын БКЕК Президенті Ларри Фланаган ашты. Қазақстан Республикасы Кәсіподақтар федерациясының төрағасы С. Дәулеталин; Шығыс Еуропа және Орталық Азия елдеріне лайықты еңбек және ХЕҰ бюросы мәселелері бойынша техникалық қолдау тобы, еңбек қызметі жөніндегі аға маманы Г. Александрия; Қазақстандық салалық білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының төрағасы А.Мұқашева құттықтау сөз сөйледі.
С. Дәулеталин өз сөзінде елімізде білім беру саласына басымдық берілетінін атап өтті. Білім беру саласының қызметкерлеріне лайықты еңбек жағдайлары жасалуда. Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша 2020 жылдан бастап педагогтардың жалақысы жыл сайын артып келеді.
Конференцияға қатысушыларға Федерацияның жұмыскерлер үшін лайықты болашақ еңбекті қамтамасыз ету бағытындағы қызметі туралы ақпарат берілді:
«Кәсіподақтар Федерациясының негізгі бағыты әділ экономиканы қалыптастыру және қызметкерлер мен олардың отбасыларының әл-ауқатын арттыру болып табылады.
ҚР ФК қызметіндегі негізгі әлеуметтік-еңбек басымдықтарының үшеуі-жұмыс орындарын құру, халықтың табысын арттыру және әлеуметтік әріптестікті дамыту.
Федерация ХЕҰ-ның «Кәсіпкердің төлем қабілетсіздігі жағдайында жұмысшылардың талаптарын қорғау туралы» 173 Конвенциясын ратификациялауды ұсынады; халықтың сатып алу қабілетін арттыру үшін мемлекеттің нақты қадамдарын талап етеді; Үкімет кедейлікпен күресу үшін қатаң шаралар қабылдауы керек.
ҚР ФК өз қызметінде Қауіпсіздік және еңбекті қорғау мәселелеріне көп көңіл бөледі. Кәсіподақ мүшесінің қауіпсіз жұмыс алаңы болуы керек. Егер жұмыс берушілер қауіпсіз жұмыс алаңымен қамтамасыз етпесе, кәсіподақтар ең қатал санкцияларды қабылдауға және алған жарақаттары үшін өтемақы мөлшерін сапалы арттыруға мүдделі. Үкімет жазатайым оқиғалар үшін аралас жауапкершіліктен халықаралық стандарттарға көшуі керек.
Әлеуметтік әріптестік еңбек саласындағы бірліктің пәрменді тетігі болып табылады, бизнес саласындағы тетік әрдайым қолданыла бермейтінін мойындау керек. Мәселені шешу үшін мемлекеттің бизнес пен кәсіподақтар арасындағы төреші ретіндегі рөлі артуы тиіс. Біз еңбек нарығын үйлестіру және пәрменді басқару жөніндегі стратегиялық міндеттерді шешуге және мемлекет тарапынан кәсіподақтардың құзыретті және жауапты серіктесі болуға міндетті бөлек Еңбек министрлігін құру қажет деп санаймыз.
Кәсіподақтар федерациясы әлемдік кәсіподақ қозғалысының бір бөлігі болып табылады, халықаралық ынтымақтастықты нығайтуға, лайықты еңбек қағидаттарын ілгерілетуге жәрдемдеседі; ХЕҰ-на мүшелікті қалпына келтіру, ХЕҰ-мен өзара іс-қимыл жасау, халықаралық салалық және өңірлік кәсіподақ бірлестіктерімен ынтымақтастықты тереңдету жөніндегі жұмысты жалғастырады».
Сөзін қорытындылай келе, С. Дәулеталин конференция тақырыбының өзектілігін, лайықты еңбек, әлеуметтік әділеттілік, үшжақты диалог қағидаттарын ілгерілету қажеттілігін, жаһандық өзгерістердің ықпалын, қауымдастықтар бостандығын, кәсіподақтар құқықтарын атап өтіп, кәсіподақ қозғалысының мақсаттарына қол жеткізуде табыс тіледі.
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Кеңесшісі Б. А. Асылова қызметкерлердің еңбек құқықтарын қорғау мәселесі ешқашан және еш жерде өзектілігін жоғалтпайтын проблемалардың қатарына жататынын атап өтті. Сондықтан ХЕҰ 2006 жылғы 15 маусымдағы «Еңбек құқықтық қатынастары туралы» ұсынысында еңбек құқықтарын қорғауды ұйымға мүше мемлекеттер әзірлеп, жүргізуі тиіс ұлттық саясат дәрежесіне көтерді.
«Қазақстан ХЕҰ жаһандық комиссиясының еңбек саласының болашағы жөніндегі ұсынымдарын қолдайды және ел осы бағытта жүйелі шаралар қабылдауда.
Әлеуметтік әріптестік (трипартизм) - қоғамның негізгі мүшелерін білдіретін үкімет, жұмыс берушілер және жұмысшылар ұйымдары арасындағы мүдделерді үйлестірудің маңызды құралы.
Келіссөздердің басым бағыттары ретінде халықты жұмыспен қамту, еңбекақы төлеу, азаматтарға әлеуметтік кепілдіктер және халықтың неғұрлым осал топтарын әлеуметтік қорғау мәселелері белгіленді.
Бүгінгі таңда Қазақстанда әлеуметтік әріптестікті реттейтін нормативтік құқықтық база құрылды.
Жыл сайын республикалық деңгейде әлеуметтік әріптестер Бас келісім жасасу бойынша консультациялар мен келіссөздер жүргізеді.
Көрсетілген құжатқа сәйкес Үкімет, жұмыс берушілер мен кәсіподақтар әлеуметтік және еңбек қатынастарын республикалық деңгейде реттеудің негізгі қағидаттары бойынша келісілген ұстанымдар мен міндеттемелерді айқындайды.
2021 жылғы 12 наурызда Әлеуметтік әріптестік тараптары Қазақстан Республикасының Үкіметі, қызметкерлердің республикалық бірлестіктері және жұмыс берушілердің республикалық бірлестіктері арасындағы 2021-2023 жылдарға арналған Бас келісімге қол қойды.
Кәсіподақтар әрдайым экономиканың барлық салаларындағы қызметкерлердің құқықтары мен мүдделерін белсенді қорғайды. Нормашығармашылық қызметке белсенді қатысады.
Білім беру саласында әлеуметтік әріптестер сала қызметкерлерінің әлеуметтік әл-ауқатын жақсартуға бағытталған ынтымақтастықтың бай және пайдалы тәжірибесін жинақтады», - деді Б. А. Асылова.
Конференцияға қатысушыларды Қазақстандық салалық білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының төрағасы А. Мұқашева құттықтап, төмендегілерді ерекше атады:
«Әлемдік экономикадағы қалыптасқан қиындықтар инфляцияның өсуіне, жұмыс орындарының жоғалуына және болашақтан қорқуға байланысты ағымдағы проблемаларды күшейтеді.
2019 жылғы желтоқсанда ҚР «Педагог мәртебесі туралы» Заңының қабылдануы білім беру саласының қызметкерлері үшін маңызды оқиға болып табылады, оны әзірлеуге Салалық кәсіподақ белсенді қатысты. Заңның қабылдануы мемлекеттің педагогикалық еңбек қызметкерлерін қолдау жөніндегі уақтылы қадамы болды. Мұғалімдерге бірқатар әлеуметтік кепілдіктер заңнамалық тұрғыдан бекітілген, жеңілдіктер белгіленген, оқу жүктемесі мен еңбекақы төлеу параметрлері анықталған.
Мемлекет соңғы үш жыл ішінде жыл сайын педагогтардың жалақысын 25% - ға арттыруды жүзеге асыруда. Келесі 2023 жылы педагогтардың жалақысы тағы 25% - ға өседі, осылайша төрт жылдағы жалақы 2 есеге ұлғаяды.
Білім берудің өзекті мәселелерін шешуге білім беру сапасын одан әрі арттыруға және педагогикалық еңбек қызметкерлерінің әлеуметтік әл-ауқатын арттыруға «Сапалы білім беру», «Білімді ұлт» ұлттық жобасы бағытталған.
Салада тараптардың мүдделерін үйлестірудің тиімді құралы болып табылатын әлеуметтік әріптестікті дамытуға үлкен мән беріледі.
Қазіргі уақытта оқу-ағарту, ғылым және жоғары білім саласында 2021-2023 жылдарға арналған Еңбек, жұмыспен қамту және әлеуметтік кепілдіктер жағдайларын белгілеу жөніндегі Әлеуметтік әріптестік туралы Салалық келісім қолданыста. Барлық өңірлерде өңірлік салалық келісімдер қолданылуда.
Негізгі міндеті қызметкерлердің еңбек, әлеуметтік – экономикалық құқықтары мен кәсіби мүдделерін қорғау болып табылатын оқу ағарту, ғылым және жоғары білім қызметкерлерінің Қазақстандық салалық кәсіподағы кәсіподақтардың халықаралық ынтымақтастығын кеңейту және нығайту бойынша белсенді жұмыс істейді және олардың жұмыс тәжірибесін жоғары бағалайды».
Сөз соңында А. Мұқашева Халықаралық конференцияға қатысушыларға жемісті жұмыс тіледі.
Конференцияға қатысушылар:
- БКЕКпрезиденті С.Флокеннің «Білім беру саласындағы әлеуметтік диалогқа көптеген дағдарыстардың әсері» атты баяндамасын.
- ХЕҰ өкілі Г.Александрияның «Қауымдастықтар бостандығы, кәсіподақтар құқығы, әлеуметтік диалог туралы» баяндамасын тыңдады.
Қазақстан Республикасының оқу ағарту бірінші вице-министрі Ш.Каринова мен Қазақстан Ғылым және жоғары білім министрлігі Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім комитеті төрағасының орынбасары Е. Әмірбекұлының баяндамалары конференцияға қатысушылардың қызығушылығын туғызды, олар білім беру жүйесін дамытудың стратегиялық бағыттары, салаларда әлеуметтік әріптестікті қалыптастыру, кәсіптік одақтармен ынтымақтастық туралы айтты.
Білім беру саласындағы дағдарыстан кейінгі проблемаларды еңсеру мәселелерінде кәсіподақтардың мемлекеттік билік органдарымен өзара іс-қимылының жинақталған тәжірибесімен шетелдік кәсіподақ көшбасшылары бөлісті: М. Эйвазов (Әзірбайжан Республикасы Білім және ғылым қызметкерлерінің тәуелсіз кәсіподағы); М. Кобахидзе (Грузия мұғалімдері мен ғалымдарының еркін кәсіподағы); А. Тоқтоғұлов (Қырғыз Республикасы Білім және ғылым қызметкерлерінің кәсіподағы); У. Валя (Моңғолияның білім беру қызметкерлері кәсіподағы).
Г. Александрия конференцияға қатысушыларға ХЕҰ-ның «Бейбітшілік пен қарсы тұру әлеуетін қамтамасыз ету мақсатында Жұмыспен қамту және лайықты еңбек туралы» 205 Ұсынысын талқылау үшін ұсынды.
Конференцияға қатысушылар «Білім кәсіподақтары және жастар» мәселесі бойынша БКЕК өкілі В.Деспейна және Молдова Республикасының Білім және ғылым кәсіподақтарының федерациясы өкілі Г. Доностың баяндамаларын тыңдады.
Халықаралық Конференция Педагогикалық кәсіптің мәртебесі мен тартымдылығын арттыру бойынша еуропалық білім беру кәсіподақтары комитетінің бағдарламалық құжатын табысты іске асыру жолдары туралы пікірталастармен аяқталды (2022 ж.).
