
ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН: БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ КӘСІПОДАҚ ҚОЗҒАЛЫСЫНЫҢ ТАРИХ БЕТТЕРІНЕН
Шығыс Қазақстан облысы оқу-ағарту, жоғары білім, ғылым және басқа да бюджеттік ұйымдар қызметкерлерінің кәсіподақ тарихы 1920 жылдың мамырынан бастау алады. Құрылған кәсіподақ органының құрамына Өскемен уезінің ағартушылық қызметінің бірінші өкілі Павел Петрович Бажов бастаған кәсіподақтардың уездік бюросына кірді.
Кәсіподақтар жалпы білім беру және кәсіптік-техникалық даярлыққа ерекше назар аударды. Жоғары оқу орындары мен жұмыс факультеттеріне оқуға жіберу кәсіподақ комитеттерінің қатаң бақылауымен жүзеге асырылды. 1923 жылдың соңына қарай Өскемен уезінен жоғары оқу орындары мен жұмыс факультеттеріне 20-ға жуық адам жіберілді.
1924 жылы салалық негізде кәсіподақтар құрылғаннан кейін білім беру кәсіподақтары білім беру қызметкерлерінің республикалық кәсіподақтар комитетіне біріктірілді. Облыста білім беру мекемелерінің материалдық базасын нығайту, ауылдардағы оқу үйлері, халықтың қалың жігі арасындағы сауатсыздықты жою, сондай-ақ қысқа мерзімді педагогикалық курстар арқылы кадрлар даярлау бойынша белсенді жұмыс басталды.
Облыста білім беру органдары мен кәсіподақтың бірлескен жұмысының айтарлықтай нәтижелері 50-ші жылдары байқалды: күндізгі және кешкі мектептер желісі өсті, мектептен тыс білім беру мекемелері ашылды, материалдық базаны қаржыландыру ұлғайды, желі кеңейіп, өндірістен қол үзбей педагогтарды оқыту бойынша кадрлар даярлау жүйесі жетілдірілді. Дәл осы жылдары кәсіподақтың рөлі әлеуметтік-еңбек және құқықтық қатынастарды шешудегі өкілеттіктер мен құқықтардың кеңеюіне байланысты айтарлықтай нығайды. 1956-57 жылдары Шығыс Қазақстан облыстық білім беру, жоғары мектеп және ғылыми мекемелер қызметкерлерінің кәсіподақ комитетіне 336 бастауыш кәсіподақ ұйымы, 8438 кәсіподақ мүшесі кірді.
КСРО ыдыраған кезде және білім беру ұйымын қайта құру жылдары ең қиын жағдайға тап болды: жұмыс орындарының қысқаруы, жалақы мен жәрдемақылардың төленбеуі, еңбек заңнамасының бұзылуы. Кәсіподақ жаңа жағдайда және жаңа деңгейде еңбек қатынастары бойынша жаңа әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларды әзірлеуге, кәсіподақ мүшелерінің атынан Республиканың заңнамалық актілеріне әлеуметтік-құқықтық және еңбек нормалары бойынша ұсыныстар топтамасын қалыптастыруға белсенді түрде кірісті, жергілікті басқару органдарымен оқушы жастар мен студенттерге еңбекақы төлеудің берешегін өтеу және қаржылық қолдау бойынша орасан зор жұмыс жүргізілді.
Әр жылдары, кәсіподақ құрылған күннен бастап бүгінгі күнге дейін әр түрлі деңгейдегі кәсіподақ комитеттерінде – бастауыштан облыстық кәсіподақ ұйымына дейін – барлық білімдері мен тәжірибелерін кәсіподақ жұмысына беретін сауатты және жігерлі адамдар жұмыс істеді.
Облыстық кәсіподақ ұйымын 1930-1940 жылдары Л.Комар, Е.П.Антипина, А.В. Колмогорова, И.А.Семашко, Т.М.Воскресенская басқарды. 1954 жылы К.К.Жаманбаев, 1957-1962 жылдары Т.П.Гуманов, 1962-1979 жылдары Е.А.Ақажанов, 1979-1984 жылдары Б.Т. Есельбаева төраға болып сайланды.
27 жыл – 2011 жылдың мамыр айы аралығында облыстық ұйымды Жазира Акатаевна Ибраева басқарды.
Облыстық білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының қызметі жылдарында ресми атауы да өзгерді:
1939 жылдан 1955 жылға дейін – бастауыш және орта мектеп қызметкерлерінің кәсіподағы;
1955 жылдан 1988 жылдың қазанына дейін – Шығыс Қазақстан облыстық білім беру, жоғары мектеп және ғылыми мекемелер қызметкерлері кәсіподағы;
1988 жылғы қарашадан 1993 жылғы желтоқсанға дейін - халықтық білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының Шығыс Қазақстан облыстық комитеті;
1994 жылғы қарашадан 2001 жылғы 3 мамырға дейін – білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының Шығыс Қазақстан облыстық комитеті;
2001 жылғы 4 мамырдан 2019 жылғы 15 маусымға дейін – «Білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының Шығыс Қазақстан облыстық ұйымы» қоғамдық бірлестігі;
2019 жылғы 15 маусымнан 2024 жылғы 12 маусымға дейін – «Шығыс Қазақстан облысы білім және ғылым қызметкерлерінің жергілікті кәсіподағы» қоғамдық бірлестігі;
2024 жылғы 12 маусымнан бастап - «Шығыс Қазақстан облысы оқу-ағарту, жоғары білім, ғылым және басқа да бюджеттік ұйымдар қызметкерлерінің жергілікті кәсіподағы» қоғамдық бірлестігі.
2011 жылдың мамыр айынан бері облыстық ұйымның төрағасы Қасенова Назгүл Базарбайқызы.
2025 жылдың басында «Шығыс Қазақстан облысы оқу-ағарту, жоғары білім, ғылым және басқа да бюджеттік ұйымдар қызметкерлерінің жергілікті кәсіподағы» қоғамдық бірлестігі 13 аудандық және қалалық кәсіподақ ұйымдарын және 32 бастауыш кәсіподақ тікелей қызмет көрсету ұйымдарын, оның ішінде 2 студенттік кәсіподақ ұйымдарын (барлығы 545 бастауыш кәсіподақ ұйымдары) біріктіреді.
Кәсіподақ мүшелерінің жалпы саны 31208 адамды құрайды, оның ішінде жұмыс істейтіндер – 29427, оқу орындарында оқитындар – 1781. Кәсіподақ мүшелігімен жалпы қамту 92% құрайды.
2024 жылғы 11 наурызда «Шығыс Қазақстан облысының білім басқармасы» мемлекеттік мекемесі мен «Шығыс Қазақстан облысы білім және ғылым қызметкерлерінің жергілікті кәсіподағы» қоғамдық бірлестігі арасындағы 2024-2026 жылдарға арналған әлеуметтік әріптестік туралы КЕЛІСІМГЕ қол қойылды. Оның негізінде аудандарда бірыңғай ұжымдық шарттар жасалды және жұмыс істейді, онда кәсіподақ мүшелері үшін қосымша әлеуметтік кепілдіктер қарастырылған (Флайерді қараңыз).
Шығыс Қазақстан облыстық ұйымы
-
Фото
-