Еңбек даулары: келісу комиссиясының жұмысы
Республиканың еңбек заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінен және өзге де нормативтік құқықтық актілерден тұрады. Конституцияның 24-бабында: «Әркімнің еңбек ету бостандығына, қызмет пен кәсіп түрін еркін таңдауына құқығы бар», - делінген. Әркiмнiң қауiпсiздiк пен гигиена талаптарына жауап беретiн еңбек жағдайларына, еңбегi үшiн ешқандай кемсiтусiз сыйақы алуға, сондай-ақ жұмыссыздықтан әлеуметтiк қорғауға құқығы бар, яғни әр азамат Конституцияда көзделген құқықты кең көлемде пайдалана алады. жалдамалы еңбек, жеке еңбек қызметі, мемлекеттік қызмет, қызмет түрі мен кәсіпті еркін таңдау құқығы сияқты нысандардың сан алуандығы азаматтың еркінде. Еңбек дауы – қызметкер мен жұмыс берушінің арасында реттелмеген, еңбек заңнамасын қолдану, еңбек шартының талаптарын орындау бойынша қызметкер мен жұмыс беруші арасындағы келіспеушілік. Қазақстан Республикасының жаңа Еңбек кодексінің қабылдануымен келіспеушіліктерді келісу комиссиясының қарауы міндетті кезеңге айналғандықтан, еңбек дауларын шешу тәртібі айтарлықтай өзгерді. Келісу комиссиясы ұйымда, оның филиалдары мен өкілдіктерінде құрылатын тұрақты жұмыс істейтін орган болып табылады. Келісу комиссиясы жұмыс беруші мен жұмыскерлер өкілдерінің тең санынан тепе-теңдік негізде құрылады. Еңбек кодексінің 159 - бабының 1 - тармағына сәйкес жеке еңбек дауларын келісу комиссиялары, ал реттелмеген мәселелер не келісу комиссиясының шешімін орындамау бойынша - шағын кәсіпкерлік субъектілерін және заңды тұлғаның атқарушы органының басшыларын қоспағанда, соттар қарайды.
Құқықтық сауаттылықты арттыру аясында 2022 жылдың 8 қарашасында Успен ауданының Абай атындағы орта мектебінің базасында ауданның білім беру ұйымдарының келісім комиссиясының мүшелеріне «Еңбек даулары, олардың пайда болу себептері» семинары өтті. «Қазақстандық салалық білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының Павлодар облыстық ұйымы» ҚБ ұйымдастырған семинар білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының Павлодар облыстық ұйымының құқықтық мәселелер жөніндегі бас маманының Г.О. Джаркенова (семинар модераторы) және білім бөлімінің басшысы А.К. Жиренова қатысуымен өтті.
Сөзінің бірінші бөлімінде құқықтық сұрақ жөнінде бас маман Гүлшат Оралқызы Джаркенова семинарға қатысушыларды «Жаңа Қазақстан – Жаңа кәсіподақ» Қазақстандық салалық білім және ғылым қызметкерлері кәсіподақ ұйымының даму тұжырымдамасының негізгі бағыттарымен таныстырып, сонымен қатар егжей-тегжейлі баяндады. Білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының Павлодар облыстық ұйымының сала қызметкерлерінің еңбек құқықтары мен мүдделерін қорғау, салауатты еңбек жағдайларын, ұжымдарда демалыс пен шығармашылық атмосферасын әлеуметтік серіктестік арқылы, қолайлы қаржылық жұмысшыларды ынталандыру. Семинардың негізгі бөлігі қызметкерлер мен жұмыс берушінің жеке еңбек құқықтары мен мүдделерін қарастыруға арналды.
Қолданыстағы Еңбек кодексінде жеке еңбек дауларын міндетті түрде келісу комиссияларында, одан кейін (қажет болған жағдайда) соттар алдын ала қарауды қарастырады. Семинар соңында барлық тыңдаушыларға келіс комиссия мүшелеріне оқудан өткендігі туралы сертификаттар табыс етілді.
